– ఇరాన్‌లో ఎయిర్‌లిఫ్ట్‌ సులువు కాదంటున్న నిపుణులు
– ఆందోళనలో కుటుంబసభ్యులు
ఇరాన్‌-ఇజ్రాయిల్‌ యుద్ధంలో చిక్కుకున్న భారత విద్యార్థులు, ఉపాధి కోసం వెళ్లిన ప్రజల పరిస్థితి దిక్కుతోచని విధంగా తయారైంది. రష్యా- ఉక్రెయిన్‌ యుద్ధ సమయంలో కేంద్రం ‘ఆపరేషన్‌ గంగా’ కింద వేలాది మంది భారతీయులను తరలించింది. అయితే ఇక్కడి నుంచి భారతీయుల తరలింపు మాత్రం అంత సులువు కాదని నిపుణులు అంటున్నారు. మరోపక్క ప్రధాని మోడీ జీ7 దేశాల సదస్సులో బిజీగా ఉన్నారు. దీంతో ఇరాన్‌లో ఆరు రోజులుగా సాగుతున్న యుద్ధంతో భారతీయుల్లో తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది.
న్యూఢిల్లీ: 2022లో రష్యా-ఉక్రెయిన్‌ యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు.. ఆపరేషన్‌ గంగా కింద కేంద్రం వేలాది మంది భారతీయులను ఉక్రెయిన్‌ నుంచి తరలించింది. అప్పుడు వీరిలో ఎక్కువ మంది విద్యార్థులే ఉన్నారు. కానీ పశ్చిమాసియాలో ప్రస్తుత ఉద్రిక్తత మధ్య ఇరాన్‌ నుంచి పెద్ద ఎత్తున తరలింపు అంత సులభం కాదు. భౌగోళికం, వాయు ఆంక్షలు, దౌత్యపరమైన సున్నితత్వం, ముప్పు యొక్క స్వభావం వంటి అనేక కారణాలు ఉన్నాయి. ఇవి దానిని మరింత క్లిష్టతరంగా మార్చాయి.
వాస్తవానికి, ఇరాన్‌లో దాదాపు 10,000 మంది భారతీయ పౌరులు ఉన్నారు. వీరిలో దాదాపు 1,500 నుంచి 2,000 మంది విద్యార్థులుండగా 6,000 మంది చాలా కాలంగా అక్కడే నివసిస్తూ పని చేసుకుంటున్నారు. వీరితో పాటు, భారతీయ నావికులు, షిప్పింగ్‌ రంగానికి సంబంధించిన ఇతర వ్యక్తులు , ఉపాధి కోసం వలస వెళ్లిన వారూ ఇరాన్‌లో ఉన్నారు. అయితే ఫిబ్రవరి-మార్చి 2022 మధ్య ఉక్రెయిన్‌ నుంచి దాదాపు 22,500 మంది భారతీయులను భారతదేశానికి తీసుకువచ్చారు. ఉక్రెయిన్‌ నుంచి తరలింపునకు ‘ఆపరేషన్‌ గంగా’ అని పేరు పెట్టినట్టుగా, ఇరాన్‌ నుంచి తరలింపు కార్యకలాపాలకు భారత ప్రభుత్వం ఇంకా ఎటువంటి పేరు పెట్టలేదు. ఆపరేషన్‌ గంగా కింద భారతీయులను తరలించడానికి మొత్తం 90విమానాలను ఉపయోగించారు. వాటిలో 14 విమానాలను పొరుగుదేశాల నుంచి భారత వైమానిక దళం నడిపింది. ఉక్రెయిన్‌లో, భారతదేశం హంగేరీ, రొమేనియా, మోల్డోవా, స్లోవేకియా , పోలాండ్‌ వంటి దేశాల సహకారం తీసుకుంది. తరలింపు ప్రక్రియ సజావుగా సాగింది. ఆపరేషన్‌ను సులభతరం చేయటానికి దోహదపడింది.
మా గోస పట్టదా..?
ఇరాన్‌ విషయంలో.. పలు భౌగోళిక , దౌత్యపరమైన అడ్డంకులు ఉన్నాయి. మరోవైపు ఎప్పుడు క్షిపణుల రూపంలో ఉపద్రవం ముంచుకువస్తుందోనన్న భయం కూడా లేకపోలేదు. ఉక్రెయిన్‌ కంటే తిరిగి రావడానికి ఇష్టపడే వ్యక్తుల సంఖ్య తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, సురక్షితమైన మార్గాలు , అవకాశాలు పరిమితంగా ఉన్నాయి.
ఇరాన్‌ తూర్పు పొరుగు దేశాలు పాకిస్తాన్‌, ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌ భారతదేశానికి దౌత్యపరంగా, వ్యూహాత్మకంగా కష్టంగా మారాయి. పాకిస్తాన్‌ భారతదేశానికి తన వైమానిక మార్గాన్ని మూసివేసింది. ప్రధాని మోడీ సౌదీకి వెళ్లటానికి ప్రత్యామ్నాయ వైమానిక మార్గం ద్వారా వెళ్లక తప్పలేదు. దీనికి తోడు భూ మార్గం ద్వారా తరలింపు కూడా సాధ్యం కాదని నిపుణులు పేర్కొంటున్నారు. భారతదేశం-ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌ సంబంధాలు కొంత మెరుగుపడినప్పటికీ, అక్కడి నుంచి తరలింపు లాజిస్టిక్స్‌ ఇప్పటికీ తీవ్ర సమస్యగా ఉంది. విమానాలు పాకిస్తాన్‌ గగనతలం గుండా వెళ్ళవలసి ఉంటుంది కాబట్టి వైమానిక మార్గం కూడా పనిచేయదు. ఇది నిషేధించబడింది.
తూర్పు , పశ్చిమ మధ్య వ్యత్యాసం
రష్యా-ఉక్రెయిన్‌ యుద్ధం ప్రారంభ రోజుల్లో, ఉక్రెయిన్‌ పశ్చిమ సరిహద్దు సాపేక్షంగా సురక్షితంగా ఉంది. ఆ భారతీయులతో సహా వేలాది మంది ప్రజలు ఉక్రెయిన్‌ను విడిచిపెట్టడం సాధ్యమైంది. కానీ ఇరాన్‌లో అలా కాదు. ఇజ్రాయిల్‌ వైమానిక దాడులు అనేక ప్రాంతాలలో విస్తరించి ఉన్నాయి. అమెరికా అధ్యక్షుడు ట్రంప్‌ మరింత రెచ్చగొట్టే ప్రకటనలతో ఇరాన్‌-ఇజ్రాయిల్‌ మధ్య వార్‌ ఇంకెంత తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుందోనన్న భయం భారతీయుల్ని వెంటాడుతోంది. దీంతో తరలింపు మార్గాలను అణువణువునా ప్రమాదాలు చుట్టుముట్టాయి.
పెద్ద సవాలుగా రవాణా
ఉక్రెయిన్‌లో యుద్ధం ఉన్నప్పటికీ, రైలు , రోడ్డు కనెక్టివిటీ చాలా వరకు చెక్కు చెదరకుండా ఉంది. దీని వల్ల ప్రజలు లివివ్‌, చెర్నివ్ట్సి వంటి భూ సరిహద్దు క్రాసింగ్‌లను చేరుకోవడానికి వీలు కలిగింది. ఇరాన్‌లో రోడ్డు, రైలు సంబంధాలు అనిశ్చితంగా, అస్థిరంగా ఉన్నాయి. చాలా రోడ్లు వ్యూహాత్మక లేదా సైనిక ప్రాంతాల గుండా వెళతాయి. ఇవి సాధారణ పౌరులకు సురక్షితం కాదు.
టెహరాన్‌ నుంచి బయటకు వెళ్లం
ఇరాన్‌ రాజధాని టెహ్రాన్‌లో నివసిస్తున్న భారతీయులు తమ సొంత వనరులతో సురక్షితమైన ప్రదేశాలకు వెళ్లాలని భారత రాయబార కార్యాలయం సూచించింది. తరలింపు ప్రక్రియ ప్రారంభమైంది. మొదటి బ్యాచ్‌లో, దాదాపు 110 మంది ఇరాన్‌-అర్మేనియా సరిహద్దును దాటారు. వీరిలో ఎక్కువ మంది విద్యార్థులే. దాదాపు 600-700 మందిని టెహరాన్‌ నుంచి ఇరాన్‌లోని మధ్య నగరమైన కోమ్‌కు పంపారు. ఇది మతపరమైన ప్రదేశం. అయితే, అరక్‌, ఖోరామాబాద్‌, తబ్రిజ్‌ , కెర్మాన్‌షా వంటి నగరాలకు వెళ్లడం సాధ్యం కాదు. ఎందుకంటే ఈ నగరాలు అణు , సైనిక సౌకర్యాలకు దగ్గరగా ఉన్నాయి.
అర్మేనియా మాత్రమే ఎందుకు?
ఇరాన్‌-ఇజ్రాయిల్‌ మధ్య కొనసాగుతున్న సంఘర్షణ కారణంగా ఇరాన్‌ వైమానిక ప్రాంతం మూసివేయబడింది. కాబట్టి భూ మార్గం మాత్రమే ఎంపిక. ఈ పరిస్థితి ఉక్రెయిన్‌ మాదిరిగానే ఉంది, దీని వైమానిక ప్రాంతం ఇప్పటికీ మూసివేయబడింది. ఆపరేషన్‌ గంగా సమయంలో, పోలాండ్‌, హంగేరీ, మోల్డోవా , స్లోవేకియా వంటి దేశాల భూ మార్గాల ద్వారా భారతీయులను తరలించారు. భారతదేశంతో మంచి సంబంధాలు కలిగి ఉన్నందున పోలాండ్‌ అత్యధిక సంఖ్యలో తరలింపుదారులను కలిగి ఉంది. ప్రధాని మోడీ తన పర్యటన సందర్భంగా పోలాండ్‌కు కృతజ్ఞతలు తెలిపారు.ఇరాన్‌ అర్మేనియా, అజర్‌బైజాన్‌, తుర్క్‌మెనిస్తాన్‌, ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌, పాకిస్తాన్‌లతో భూ సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌, పాకిస్తాన్‌ రెండూ తరలింపునకు అత్యంత ఇష్టపడని గమ్యస్థానాలు. ఆపరేషన్‌ సిందూర్‌ తర్వాత పాకిస్తాన్‌ భారత విమానాలకు తన విమాన మార్గాన్ని మూసివేసింది. ఇటీవలి భారతదేశం-పాకిస్తాన్‌ వివాదంలో అజర్‌బైజాన్‌ పాకిస్తాన్‌కు మద్దతు ఇచ్చింది. కాబట్టి ఇది కూడా ఒక ఎంపిక కాదు.రాజధాని అష్గాబాత్‌ ఇరానియన్‌ సరిహద్దుకు దగ్గరగా ఉన్నందున తుర్క్‌మెనిస్తాన్‌ ప్రస్తుతం ఒక ఎంపిక. తరలింపుదారుల తదుపరి బ్యాచ్‌ తుర్క్‌మెనిస్తాన్‌ మార్గం ద్వారా ఉండవచ్చు. భారతదేశం , ఆర్మేనియా మధ్య పెరుగుతున్న భౌగోళిక వ్యూహాత్మక అనుకూలత కారణంగా ఆర్మేనియా అత్యంత అనుకూలమైన ఎంపికగా ఉద్భవించింది. ఇన్ని అడ్డంకుల మధ్య ఎంతమంది భారతీయులు స్వదేశానికి చేరుకుంటారన్న ప్రశ్నపై చర్చ జరుగుతోంది.
