పిల్లల జీవితంలో తల్లిదండ్రుల మాటలు ప్రేమపూర్వకంగా వుంటాయా? బాధాపూరితంగా వుంటాయా? చిన్న హృదయాలకు చిన్న వాక్యం కూడా లోతైన గాయం చేసే ప్రమాదం వుంది.
ఇందిరా పార్క్‌లో ఉదయం వాకింగ్‌ చేస్తున్నపుడు, 10 సంవత్సరాల పిల్లవాడు తన తండ్రిని ”వై ఆర్‌ యూ బ్లేమింగ్‌ మి డాడ్‌” అని ప్రశ్నించిన దశ్యం నా హదయాన్ని తాకింది. ఆ పిల్లోడి కంఠంలో గందరగోళం, బాధ స్పష్టంగా కనిపించింది. వెంటనే ఆ తండ్రి కోపంగా, మరిన్ని తప్పుల్ని చూపిస్తూ మాట్లాడటం మొదలెట్టాడు. ఈ దశ్యాన్ని చూశాక ఒక ప్రశ్న మదిలో మెదిలింది.. ఈ తరం తల్లిదండ్రులు పిల్లలతో మానవీయంగా మాట్లాడడం ఎందుకు మరచిపోతున్నారు? వాకింగ్‌ కోసం తీసుకెళ్లిన చోటే వారు తప్పుల గుర్తింపుతో బాధపెట్టడమెందుకు?
మరో సంఘటన… ఒక తల్లి పిల్లను పాఠశాలకు తీసుకెళ్తూ బస్‌ స్టాండ్‌ దగ్గర ఇలా అడుగుతోంది… ”నీ వల్లనే ప్రతి రోజు ఆలస్యం అవుతుంది. నీకు ఏ బాధ్యతా లేదు”. ఆ పిల్ల తలవంచుకుంది. ఈ చిన్న వాక్యం వల్ల ఆ బిడ్డలో ‘నేను బాధ్యతలేని దాన్ని’ అనే భావన ఎలా నాటుకుపోతుందో మనం ఊహించగలమా?
నెగటివ్‌ లేబులింగ్‌ ప్రభావం:
తరచూ ”నీవు అలా చేశావ్‌, ఇలా చేశావ్‌, నీకు ఏమీ తెలియదు, నీ అలవాట్లు చెత్తగా ఉన్నాయి” అనే విధంగా విమర్శించడం నెగటివ్‌ లేబులింగ్‌కి ఉదాహరణ. ఇది పిల్లలో ఆత్మన్యూనతా భావాన్ని పెంచుతుంది. అంటే, ”నేను తప్పులతోనే జీవిస్తున్నా” అన్న భావన పెరుగుతుంది. ఇది క్రమంగా తనపై తనకు నమ్మకాన్ని తగ్గిస్తుంది.
పబ్లిక్‌ లో చిన్నచూపు :
బహిరంగ ప్రదేశంలో విమర్శించడం వల్ల పిల్లలలో అవమానకరమైన అనుభూతి కలుగుతుంది. ఇది సామాజిక భయాలను, withdrawal tendencies (మాట్లాడకుండా ఉండిపోవడం, స్నేహితులను దూరం పెట్టడం) వరకూ దారితీస్తుంది. సామాజిక భయం (Social Anxiety) పెరుగుతుంది.
ఫైట్‌/ ఫ్లైట్‌ రెస్పాన్స్‌:
ఈ తరహా పరిస్థితుల్లో పిల్లల శరీరంలో స్ట్రెస్‌ హార్మోన్స్‌ (జనరల్‌గా కార్టిసాల్‌) విడుదల అవుతాయి. ఇది ఫైట్‌/ ఫ్లైట్‌ మెకానిజంను ప్రారంభిస్తుంది. అంటే పిల్లలు ఆ స్థితిని ఎదుర్కోవడంలో అసమర్థతను అనుభవిస్తారు. లేకపోతే తల్లిదండ్రులను దూరంగా ఉంచాలనుకుంటారు. దీర్ఘకాలంలో ఇది parent-child attachment పై నష్టాన్ని కలిగిస్తుంది.
సరైన సంభాషణ లేకపోవడం:
పిల్లలు ఎమోషనల్‌ రెగ్యులేషన్‌ తల్లిదండ్రుల నుంచే నేర్చుకుంటారు. తండ్రి ఆ పరిస్థితిలో సున్నితంగా మాట్లాడి, కారణం చెప్పి, పిల్లతో బంధాన్ని బలోపేతం చేయాలి. కానీ తిట్లతో, బ్లేమింగ్‌తో కమ్యూనికేషన్‌ బ్రేక్‌డౌన్‌ ఏర్పడుతుంది.
లెర్న్‌డ్‌ హెల్ప్‌లెస్‌నెస్‌ :
పిల్లలు ఎన్ని ప్రయత్నాలు చేసినా తల్లిదండ్రుల నుండి నెగటివ్‌ రెస్పాన్స్‌ వస్తే, వాళ్లు చివరికి ప్రయత్నించకపోవడానికి సిద్ధపడతారు. దీన్నే ‘లెర్న్‌డ్‌ హెల్ప్‌లెస్‌నెస్‌’ అంటారు. ఇది స్కూల్‌ పర్ఫార్మెన్స్‌, జీవన నైపుణ్యాలపై చెడు ప్రభావం చూపుతుంది. ఉదాహరణకు ఒక బాలుడు తన తల్లి వద్దకి వచ్చి, ”నాన్న నన్ను ఎప్పుడూ తిడతాడు ఎందుకు? నన్ను ప్రేమించడు కదా” అన్నాడు. తల్లి ఆశ్చర్యపోయింది. ఎందుకంటే తండ్రి పిల్లల కోసం పనిచేసేవాడు. కానీ అతడి ప్రతి మాట విమర్శలతో కూడినదే. ప్రేమను చూపించే మాటలే లేకపోయినప్పుడు, పిల్లల దృష్టిలో తమపై తల్లిదండ్రులకు ప్రేమలేదు అనే అభిప్రాయంగా మారిపోతుంది.
తల్లిదండ్రులకు సూచనలు:
– బ్లేమ్‌ : బ్లేమ్‌ చేసే బదులుగా ‘ఏం జరిగిందో చెప్తావా?’ అనే ప్రశ్నతో పిల్లలకు తాము చెప్పుకునే అవకాశమివ్వండి.
– ప్రైవేట్‌ ఫీడ్‌బాక్‌ : విమర్శ అవసరమే. అయితే అది ఒంటరిగా ఉన్నప్పుడు చెప్పండి.
– Positive Reinforcement ఉపయోగించండి: పిల్లలు చేసిన మంచి పనులపై దష్టి పెడితే, వారు తప్పులు సరిదిద్దుకోవడానికి ఎక్కువగా ప్రేరణ పొందుతారు.
– సున్నితంగా ఉండండి: ఇతరుల మధ్య పిల్లలతో మంచిగా మాట్లాడటం వల్ల వారు మిమ్మల్ని గౌరవంగా చూస్తారు.
– మాటల్లో మెత్తదనం : పిల్లల మనసు తడి నేల వంటిది. అందులో మీరు ఏ విత్తును వేస్తే – అది చెరగని గుర్తుగా మిగిలిపోతుంది. మన మాటలు, మన హావభావాలు వారి మనసులో సంవత్సరాల తరబడి నాటుకుపోతాయి. పిల్లల ఎదుగుదలలో మన మాటలు, మన సంభాషణ శైలి అతి కీలకం. మాటలు ప్రేమగా ఉంటే వాళ్ళ హదయాల్లో నమ్మకాన్ని నాటతాయి. అదే మాటలు కోపంతో ఉంటే, వారిలో భయాన్ని, అవిశ్వాసాన్ని పెంచుతాయి.
పిల్లలు మనం చెప్పినదాన్ని మర్చిపోవచ్చు. కానీ మనం ఎలా మాట్లాడామో మాత్రం ఎప్పటికీ మర్చిపోరు. ప్రతీమాట పిల్లల మనసులో చెరగని ముద్రవేస్తుంది. ఓ నిమిషం ఆలోచించి మాట్లాడితే, వారికొక జీవితకాలపు ప్రేమను ఇచ్చినట్టే అవుతుంది. తల్లిదండ్రులెవరికైనా పిల్లలు పెంపకం ఓ తీపి గుర్తుగా మిగలాలి.
– డా|| హిప్నో పద్మా కమలాకర్‌,
9390044031
కౌన్సెలింగ్‌, సైకో థెరపిస్ట్‌,
హిప్నో థెరపిస్ట్‌
