ఆశా పాటిల్ తన చిన్నతనంలో గిరిజనుల సాంప్రదాయ వస్త్రధారణ చూసి మురిసిపోయేది. వారి కళకు ఆకర్షితురాలయింది. శ్రామిక మహిళలు ధరించే వేషధారణ చూస్తే ఆమె కండ్లలో ఓ మెరుపు వెలిగేది. అయితే మారుతున్న ఫ్యాషన్ ప్రపంచంలో అలాంటి సాంప్రదాయ వస్త్రధారణకు గిరిజనులు సైతం దూరం కావడం గమనించింది. అందుకే మాయమవుతున్న ఆ సాంప్రదాయ హస్తకళను సంరక్షించాలనుకుంది. దాని కోసమే బంజారా కసుతి అనే సంస్థను స్థాపించింది. దీని ద్వారా కళను బతికించడమే కాకుండా మహిళలు ఆర్థికంగా ఎదిగేలా ప్రోత్సహిస్తుంది. ఆ వివరాలేంటో మనమూ తెలుసుకుందాం…
గిరిజన హస్తకళలను ప్రోత్సహించాలనే ఆలోచన మీకు ఎలా వచ్చింది?
మాది కర్ణాటకలోని బీజాపూర్. నా చిన్నతనంలో ఎంబ్రాయిడరీ, మిర్రర్ వర్క్తో అలంకరించిన గిరిజన రంగురంగుల వస్త్రధారణ నన్ను ఆకర్షించేవి. అయితే వేగంగా మారిపోతున్న ఫ్యాషన్ ప్రపంచంలో చాలా మార్పు గమనించాను. చౌకైన, సౌకర్య వంతమైన ప్రత్యామ్నాయాలు దొరుకుతున్నాయి. దాంతో వారు క్రమంగా తమ సాంప్రదాయ దుస్తులను విడిచిపెట్టి సింథటిక్ చీరలకు మారుతున్నారు. ఈ మార్పు లంబానీ సమాజంలో ప్రత్యేక వారసత్వం, గుర్తింపు, ప్రశంసలలో క్షీణతకు దారితీసింది. తద్వారా సాంస్కృతిక గుర్తింపును కూడా కోల్పోతుంది. ఈ ధోరణి నాకు చాలా బాధ కలిగించింది. అయితే వారు సాంప్రదాయ దుస్తులు ధరించడం మానేసినప్పటికీ వారి గొప్ప వారసత్వాన్ని కాపాడుకోవడంలో, వారి నైపుణ్యాన్ని కాపాడుకోవడంలో ఇప్పటికీ అపారమైన విలువ ఉందని నేను గ్రహించాను. అందుకే లంబానీ కమ్యూనిటీ వారి సాంప్రదాయ ఎంబ్రాయిడరీ కళను పెంపొందించడానికి, అదే సమయంలో మహిళల్లో ఆర్థిక స్వాతంత్య్రాన్ని పెంపొందించడానికి ‘బంజారా కసుతి’ అనే సంస్థను స్థాపించాను.
బంజారా వారి నైపుణ్యం కోసం చేతివృత్తుల వారికి ఉపాధి కల్పించిన తర్వాత ఈ ప్రాంతంలో వచ్చిన మార్పు గురించి కొంచెం చెప్పగలరా?
సంస్థలో బంజారా కమ్యూనిటీకి చెందిన మహిళలను నియమించడం ప్రారంభించినప్పటి నుండి ఈ ప్రాంతంలో కొన్ని గుర్తించదగిన మార్పులను చూశాము. గిరిజన మహిళలు ఇప్పుడు జీవనోపాధి పొందగలుగుతున్నారు. తమ నైపు ణ్యాలు ప్రదర్శించడంతో పాటు కుటుంబాలను కూడా పోషించు కోగలుగుతున్నారు. ఆర్థిక స్వాతంత్య్ర భావాన్ని పొందారు. ఈ ఆర్థిక సాధికారత వారి శ్రేయస్సు, జీవన నాణ్యతపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపింది. అదే సమయం లో వారి గొప్ప వారసత్వాన్ని కూడా కాపాడుతుంది. హస్త కళాకారులకు నా హృదయం లో ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. వారిని నేను కలిసినప్పుడల్లా నన్నెంతో అభిమానంగా చూసు కుంటారు. జానపద నృత్యాల ద్వారా వారి వారసత్వాన్ని మా ముందు ప్రదర్శిస్తారు. ఈ ప్రదర్శ నల సమయంలో వారు చూపే ఉత్సాహం కళ పట్ల వారికున్న లోతైన అనుబంధాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. వారి కళ, సంస్కృతిని మరింతగా పెంచుకోవాలనే తపన కనబడుతుంది. ముఖ్యంగా ఈ స్త్రీల జీవితాలలో సానుకూల పరివర్తనకు కారణం కావడం నాకు సంతృప్తినిస్తుంది.
మార్కెట్కి తీసుకువచ్చే ఉత్పత్తులకు ఆదరణ ఎలా వుంది?
బంజారా హ్యాండ్ వర్క్ అనేది లంబానీ కమ్యూనిటీకి చెందిన మహిళలు చేపట్టే ఉచిత హ్యాండ్ ఎంబ్రాయిడరీ. ఈ క్రాఫ్ట్ రంగురంగుల దారాలు, క్లిష్టమైన డిజైన్స్, మిర్రర్ వర్క్, కుట్టు పద్ధతులు, ప్యాచ్వర్క్ వంటి విభిన్న నైపుణ్యాలతో కూడుకొని ఉంటుంది. సున్నితమైన చేతిపని, శ్రద్ధ, అధ్యయనం, నైపుణ్యం, కళాత్మకతలతో కూడిన విభిన్న కలయిక మా ఉత్పత్తులను మార్కెట్లోని ఇతరుల నుండి వేరు చేస్తుంది. అలాగే ఈ ఉత్పత్తు పట్ల వినియోగదారుల నుండి ప్రతిస్పందన చాలా సానుకూలంగా ఉంది. మంచి ప్రశంసలు వస్తున్నాయి.
ఏ ప్రయాణంలోనైనా అడ్డంకులు తప్పవు, మీరు వాటిని ఎలా అధిగమించారు?
సానుకూల మార్పు కోసం మనం ప్రయాణం ప్రారంభిస్తున్నప్పుడు అడ్డం కులు కచ్చితంగా ఉంటాయి. మేము ఎదుర్కొన్న ముఖ్య మైన సవాళ్ల లో ఒకటి మా కస్టమర్ల అవసరాలు, ప్రాధాన్యతలను అర్థం చేసు కోవడం. అలాగే మా ఉత్పత్తులకు మార్కెట్ సరిపోతుందని నిర్ధా రించుకోవడం. ఈ సవాలును అధిగ మించడానికి మేము చేతి పనుల ప్రమోషన్, పునరుద్ధరణకు అంకితమైన ప్రసిద్ధ ఎన్జీఓ దస్త్కర్ మద్దతు తీసుకున్నాం. దస్త్కర్ వారు మా ఉత్పత్తులను మార్కెట్లో విలక్షణంగా, ఆకర్షణీయంగా ఉండేలా డిజైన్ చేయడంలో విలువైన నైపుణ్యాన్ని అందించారు. వారి సహకారంతో మేము మా ఉత్పత్తులను మార్కెట్లో ప్రవేశ పెట్టగలిగాం. అదే సమయంలో లంబానీ కళారూప సారాన్ని కూడా కాపాడుకున్నాం.
మహిళలను మరింత బలోపేతం చేయడానికి ప్రణాళికలు ఏమిటి?
భవిష్యత్తును దృష్టిలో ఉంచుకుని మాతో కలిసి పని చేస్తున్న మహిళలను విజయవంతమైన వ్యవస్థాపకులుగా తీర్చిదిద్దడం మా లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాం. వారు నిజమైన ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం పొందేలా చేయడం మా ప్రాథమిక లక్ష్యం. వ్యవస్థాపక ప్రయత్నాలలో వృద్ధి చెందడానికి అవసరమైన సాధనాలు, వనరులు, మద్దతు వారికి అందించడానికి మేము ఎప్పుడూ సిద్దంగా ఉంటాయి.
ప్రజల నుండి మీరేం కోరుకుంటున్నారు?
సాంప్రదాయ హస్తకళను స్వీకరించండి. సాంప్రదాయ కమ్యూనిటీల పనిని గుర్తించడానికి సమయాన్ని వెచ్చించండి. నైపుణ్యం కలిగిన డిజైన్ వ్యవస్థాప కులుగా మారడానికి వారి ప్రయాణంలో వారికి మద్దతు ఇవ్వండి.
