మహిళలపై హింస-అపోహలు

సాధారణంగా శరీరంపై గాయాలు కావడాన్నే హింసగా భావిస్తున్నారు. కానీ మానసికంగా జరిగే హింసను అసలు హింసగానే పరిగణించడం లేదు. దీనివల్ల చాలా మంది మహిళలు మానసికంగా కుంగిపోతున్నారు. మహిళల భద్రతకు చట్టాలు, వ్యవస్థలు మాత్రమే అతిపెద్ద అడ్డంకులుగా ఉన్నాయని అందరూ అనుకుంటున్నారు. కానీ సామాజిక, ఆర్థిక పరిస్థితులు కూడా స్త్రీలను ప్రమాదంలో పడేస్తున్నాయి. అయితే ఇవి కంటికి కనబడవు. అందుకే వీటిని హింసగా పరిగణించబడడం లేదు. ముఖ్యంగా దేశంలో మహిళల ఆత్మహత్యాయత్నం, వైవాహిక లైంగికదాడి, గృహ హింస గురించి ఎన్నో అపోహలు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం దేశ వ్యాప్తంగా మహిళలపై జరుగుతున్న హింసకు వ్యతిరేకంగా 16 రోజుల పాటు ప్రచార కార్యక్రమం జరుగుతున్న నేపథ్యంలో ఆ అపోహలు ఏమిటో తెలుసుకుందాం…

భారతదేశంలో మహిళలపై హింస అంటే శరీరంపై కనిపించే గాయాలుగా, ఇదేదో కుటుంబ విషయంగా ముద్రవేయబడింది. అయితే కొన్ని పత్రికలు, స్త్రీవాదులు, అభ్యుదయ అధ్యయనాలు, డిజిటల్‌-హక్కుల సమూహాలు, జాతీయ సర్వేల ప్రకారం గత దశాబ్ద కాలంలో అనేక పరిశోధనలు జరిగాయి. వీటిని సరిగ్గా పరిశీలిస్తే ఆ ముద్ర కాస్త తొలగించుకోవడంతో పాటు దేశంలో మహిళలపై జరుగుతున్న నేరాలను అర్థం చేసుకోవచ్చు. మహిళలకు సరైన న్యాయం ఎందుకు జరగడం లేదో తెలుసుకోవచ్చు. ఈ అధ్యయనాలన్నీ హింస కేవలం శారీరకమైనది కాదు, మానసిక గాయాలు, కుల దొంతరలు, బెదిరింపులు, బలవంతం, నిఘా, డిజిటల్‌ అవమానం, ఇష్టం లేని వివాహాలు వంటి ఎన్నో రకాల హింసలను మనం గుర్తించవచ్చు. అయితే వీటి గురించి బహిరంగంగా మాట్లాడాలంటే అనేక అపోహలు మనల్ని చుట్టుముడుతున్నాయి.

అపోహ 1: ‘హింస ఎల్లప్పుడూ భౌతికంగా ఉంటుంది’
సాధారణంగా హింస అంటే గాయాలు, కంటికి కనిపించే దాడి ద్వారా అర్థం చేసుకుంటారు. అయితే ఇంటర్నేషనల్‌ జర్నల్‌ ఆఫ్‌ రీసెర్చ్‌ అండ్‌ అనలిటికల్‌ రివ్యూస్‌లో ప్రచురించబడిన అస్సాం నుండి 2021లో జరిపిన ఒక అధ్యయనం ప్రకారం ‘మహిళలపై హింస అంటే శారీరక హింస మాత్రమే కాదు. ఇందులో లైంగిక, భావోద్వేగ, మానసిక, ఆర్థిక దుర్వినియోగం కూడా ఉన్నాయి. బెదిరింపులు, స్వేచ్ఛను కోల్పోవడం, బలవంతపు నియంత్రణ, వారికి రావల్సిన డబ్బును ఇవ్వకపోవడం, బలవంతపు ఆధారపడటం, లైంగిక హింస.. ఇవన్నీ కూడా హానిగా పరిగణించబడతాయి. ఇదే నివేదిక ప్రకారం హింస తర్వాత ప్రాణాలతో బయటపడిన వారిలో 40% మంది మానసికంగా కుంగిపోతున్నారు. హింస వారిని నిరాశ, ఆందోళనకు గురిచేస్తుంది. కొందరు ఆత్మహత్యలకు పాల్పడుతున్నారని నివేదిక చెబుతుంది. 2024 లిప్పిన్‌కాట్‌ విలియమ్స్‌, విల్కిన్స్‌ జర్నల్‌ అధ్యయన మైతే భాగస్వామిచే హింసించబడే వారిలో చాలా మంది శారీరక దాడికి సమానమైన మానసిక హింసను అనుభవిస్తున్నారని నిర్ధారిస్తుంది. కనుక కేవలం శరీరానికి అయిన గాయాలను మాత్రమే చూస్తే కనిపించని ఈ హింసను ఎదుర్కొంటున్న లక్షలమంది మహిళలను మనం విస్మరించినట్టే.

అపోహ 2: ‘మంచి కుటుంబాలు ఇలా చేయవు’
హింస అనేది కేవలం కింది స్థాయి కుటుంబాల్లో మాత్రమే జరుగుతుందనే ఆలోచన అత్యంత హానికరమైన అపోహలలో ఒకటి. అనేక పరిశోధనలు హింసకు తరగతి, కులం, మతం, విద్యలతో ఎలాంటి సంబంధం లేదని నిరూపిస్తున్నాయి. ఇక్కడ అసలు నిజం ఏమిటంటే పెద్ద కుటుంబాలలోని హింస బయటకు రానీయకుండా లోపలే దాగిపోతుంది. 2024 అధ్యయనం ప్రకారం మానసికంగా కుంగిపోతున్న మహిళలు అధికంగా విద్యావంతులైన, ఉన్నత కుటుంబాల నుండే వస్తున్నారు. కనుక హింస సామాజిక ఆర్థిక స్థితి కారణంగా కాదు పురుషాధిక్య భావజాలం వల్ల వృద్ధి చెందుతుంది. పెద్ద కుటుంబాలలోని మహిళలు తమపై జరుగుతున్న హింసను బయటకు చెప్పుకోలేక తీవ్రమైన ఒత్తిడిని ఎదుర్కొంటున్నారని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి.

అపోహ 3:: ‘దళిత మహిళలు సానుభూతి కోసం అబద్ధాలు చెబుతారు’
నిజానికి దళిత, ఆదివాసీ మహిళలు తమపై జరుగుతున్న హింసను సాధారణమైనదిగా చూస్తారని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి. బయోమెడ్‌ సెంట్రల్‌ ఉమెన్స్‌ హెల్త్‌లో 2024లో జరిపిన ఒక అధ్యయనంలో షెడ్యూల్డ్‌ కులాల మహిళలు తన భాగస్వామి నుండి తీవ్రమైన హింసను అనుభవిస్తున్నారని తేలింది. జాతీయ మహిళా కమిషన్‌, మానవ హక్కుల లా నెట్‌వర్క్‌ విశ్లేషణలతో పాటు, ఆల్‌ ఇండియా దళిత్‌ మహిళా సమిష్టిలు, పోలీసులు తరచుగా వారి ఫిర్యాదులను ‘నిరాధారమైనవి’, ‘ప్రతీకారం’ లేదా ‘సానుభూతి కోసం’ అని తోసిపుచ్చుతున్నారని తేలింది. ఇవన్నీ లోతుగా పాతుకుపోయిన కుల పక్షపాతాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. ప్రాజెక్ట్‌ 39ఏ, నేషనల్‌ లా స్కూల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా యూనివర్సిటీకి చెందిన న్యాయవాదులు కోర్టులు దళిత మహిళలను ఎలా ప్రశ్నిస్తాయో నమోదు చేశాయి. వారి నివేదికలను అతిశయోక్తి లేదా రాజకీయ ప్రేరణగా ముఖ్యంగా లైంగిక హింస, కుల-దౌర్జన్య కేసులలో ఎలా రూపొందిస్తాయో చూపించాయి. హత్రాస్‌, జలోర్‌, ఉన్నావ్‌ వంటి కేసుల్లో మీడియా స్పందన, దళిత బాధితులపై కథలు అల్లడం, ఆ కులం వారు అంతే అన్నట్టు మాట్లాడడం వంటివి బయటకు వచ్చాయి. ఇవన్నీ నిజమైన హింసను చట్టవిరుద్ధం చేస్తాయి, అణగదొక్కబడిన మహిళల నోర్లు మూసేస్తాయి. వారి సాక్ష్యాలను బలహీనపరుస్తాయి, కుల శక్తిని బలోపేతం చేస్తాయి, వారికి న్యాయాన్ని దూరం చేస్తున్నాయి.

అపోహ 4: ‘బహిరంగ ప్రదేశాలలో వేధింపులు కేవలం ఈవ్‌-టీజింగ్‌’
బహిరంగ ప్రదేశాలలో వేధింపులను తరచుగా హానిచేయనివిగా పరిగణించి చిన్నచూపు చూస్తారు. కానీ నేటి పరిశోధన దాన్ని ‘పబ్లిక్‌-స్పేస్‌ లైంగిక వేధింపులు’గా నిర్వచిస్తుంది. ఇనిస్టిట్యూట్‌ ఫర్‌ ట్రాన్స్పోర్టేషన్‌ అండ్‌ డెవలప్మెంట్‌ పాలసీ – ఇండియా, అజీమ్‌ ప్రేమ్జీ యూనివర్సిటీ మొబిలిటీ స్టడీస్‌తో పాటు 2023 – 2025 మధ్య నిర్వహించిన అధ్యయనాల ప్రకారం ఈ హింస మహిళల భద్రత, మానసిక ఆరోగ్యం, శ్రామిక శక్తి భాగస్వామ్యానికి నిర్మాణాత్మక అవరోధం ఎలా అవుతున్నాయో నొక్కి చెబుతున్నాయి. ముఖ్యంగా ఇలాంటి హింస మహిళలు స్వేచ్ఛగా బయటకు రానీయకుండా చేస్తుందని, విద్య, ఉపాధిని పొందే సామర్థ్యాన్ని పరిమితం చేస్తుందని పరిశోధనలో తేలింది. వేధింపుల భయంతో మహిళలు బస్సులు, మెట్రో స్టేషన్లు, పబ్లిక్‌ పార్కులు, మార్కెట్లు, కళాశాలలకు దూరంగా ఉంటున్నారని తేల్చింది. ఈ వేధింపులను ‘ఈవ్‌-టీజింగ్‌’ అని పిలవడం వల్ల వెంటాడటం, తాకడం, మాటలతో హింసించడం, లైంగిక బెదిరింపుల వల్ల మహిళలు ఎదుర్కొంటున్న హింస తీవ్రత తగ్గుతుంది. నేరస్థులు, సంస్థల నుండి జవాబుదారీతనం తగ్గి తమ రక్షణకు మహిళలే బాధ్యత వహించాలనే భావనగా మారుతుంది.

అపోహ 5:: ‘ఆమె నిజంగా సహాయం కోరుకుంటే, ఆమె నివేదిస్తుంది’
సాధారణంగా మౌనాన్ని సమ్మతిగా, పిరికితనంగా అర్థం చేసుకుంటారు. కానీ భారతదేశంలో మహిళలు తమపై జరిగిన హింసను నివేదించడం చాలా కష్టమని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి. శారీరక లేదా లైంగిక హింసను అనుభవించిన స్త్రీలలో 14% మంది మాత్రమే సహాయం కోరినట్లు రీసెర్చ్‌ గేట్‌లో చెప్పబడిన వివాహిత మహిళల అధ్యయనంలో తేలింది. ప్రతీకారం తీర్చుకుంటారనే భయం, ఆర్థికంగా ఆధారపడటం, కళంకం, సమాజ ఒత్తిడి, కుల, మతపరమైన దొంతరలు, పిల్లలకు బెదిరింపులు, పోలీసులపై అపనమ్మకం వంటి అడ్డంకులు వీరికి ఉన్నాయి.

అపోహ 6:: ‘ఆన్‌లైన్‌ దుర్వినియోగం ప్రమాదకరం కాదు’
డిజిటల్‌ హింసను సాధారణంగా ‘ట్రోలింగ్‌’ అని తోసిపుచ్చుతారు. కానీ అది తీవ్ర మానసిక, సామాజిక హానిని కలిగిస్తుందని అనేక ఆధారాలు ఉన్నాయి. శాస్త్రీయ పరిశోధనలకు ఓపెన్‌-యాక్సెస్‌ రిపోజిటరీ అయిన aతీశఱఙపై చేసిన అధ్యయనం ప్రకారం భారతీయ డిజిటల్‌ ప్రదేశాలలో ఆన్‌లైన్‌ వేధింపుల ప్రాబల్యం, తీవ్రతను చూపిస్తుంది. టెక్నాలజీని ఉపయోగించి జరిగే లింగ ఆధారిత హింసపై శారదా ఎస్‌., వైద్య ఆర్‌., రావు జి. రాసిన 2024 పత్రం ప్రకారం వెంటాడటం, డాక్సింగ్‌, బెదిరింపులు, వేషధారణపై కామెంట్లు, ఫొటోల మార్ఫింగ్‌ వల్ల మహిళలు తీవ్రమైన భావోద్వేగ గాయాన్ని అనుభవిస్తున్నారు. ఈక్వాలిటీ నౌ (2024) ఇండియా నివేదిక ప్రకారం బాధితులు భయాందోళనలు, దీర్ఘకాలిక ఆందోళన, ఆత్మహత్యాయత్నం, పాఠశాల మానేయడం, సామాజిక ఒత్తిడి అనుభవిస్తున్నారని తేలింది. నేషనల్‌ ఇనిస్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ మెంటల్‌ హెల్త్‌ అండ్‌ న్యూరోసైన్సెస్‌ నిపుణులు టీనేజ్‌ బాలికలలో డిజిటల్‌ లైంగిక దోపిడీ వల్ల కలిగే మానసిక ఆరోగ్య సంక్షోభాన్ని కూడా హైలైట్‌ చేశారు. ఆన్‌లైన్‌ దుర్వినియోగం కేవలం ఆన్‌లైన్‌లోనే ఉండదు. ఇది మహిళలు బయటకు కదిలే పరిస్థితి ని పరిమితం చేస్తుంది, వారి ఉపాధిని ప్రభావితం చేస్తుంది. దీన్ని హానిచేయనిదిగా తోసిపుచ్చడం వల్ల మహిళలపై హింస వేగంగా పెరిగి దేశంలో మహిళలకు రక్షణ లేకుండా పోతుంది.

అపోహ 7:: ‘వైవాహిక లైంగిక దాడి నిజమైన లైంగిక దాడి కాదు’
వివాహ లైంగికదాడిని సమ్మతిగా భావిస్తున్న అతికొద్ది పెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశాలలో భారతదేశం ఒకటి. 18 ఏండ్లు పైబడిన తన భార్యతో భర్త చేసే లైంగిక సంబంధం లైంగిక దాడి కాదనేది వలసరాజ్యాల నాటి నిబంధన. ఈ చట్టపరమైన లొసుగు ‘వివాహం’ శాశ్వత లైంగిక సమ్మతిని ఇస్తుందనే నమ్మకాన్ని బలపరుస్తుంది. జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సర్వే (ఎన్‌ఎఫ్‌హెచ్‌ఎస్‌-5) నుండి వచ్చిన డేటా ప్రకారం వివాహితులైన ముగ్గురు మహిళల్లో ఒకరు తన భర్త నుండి లైంగిక హింసను అనుభవించారని తేలింది. సెంటర్‌ ఫర్‌ ఎంక్వైరీ ఇన్‌టు హెల్త్‌ అండ్‌ అలైడ్‌ థీమ్స్‌, ఇంటర్నేషనల్‌ సెంటర్‌ ఫర్‌ రీసెర్చ్‌ ఆన్‌ ఉమెన్‌, యునైటెడ్‌ నేషన్స్‌ పాపులేషన్‌ ఫండ్‌ అధ్యయనాలు బలవంతపు సెక్స్‌, శారీరక నిర్బంధం, బెదిరింపులు, బలవంతపు గర్భం, గర్భనిరోధక తిరస్కరణను నమోదు చేశాయి. ఇండియన్‌ జర్నల్‌ ఆఫ్‌ కమ్యూనిటీ మెడిసిన్‌లో 2024లో జరిగిన ఒక అధ్యయనం ప్రకారం వైవాహిక లైంగిక హింసకు గురైన వారిలో డిప్రెషన్‌, పోస్ట్‌-ట్రామాటిక్‌ స్ట్రెస్‌ డిజార్డర్‌, ఆందోళన, ఆత్మహత్యాయత్నం ఎక్కువగా ఉన్నాయని నివేదించింది. అత్యవసర సహాయం లేదా సూచనల కోసం ఈ కింది జాతీయ హెల్ప్‌లైన్‌లను సంప్రదించవచ్చు: జాతీయ మహిళా కమిషన్‌ 24/7 హెల్ప్‌లైన్‌: 7827170170, మహిళా హెల్ప్‌లైన్‌ (పోలీస్‌) – 1091, సైబర్‌ క్రైమ్‌ హెల్ప్‌లైన్‌ – 1930

• సలీమ