నార్తంర్లాండ్‌ కౌంటీలోని చారిత్రాత్మక మార్కెట్‌ పట్టణం ఆల్న్విక్లో వెలసిన బార్టర్‌ బుక్స్‌, కేవలం ఒక సెకండ్‌హ్యాండ్‌ పుస్తక దుకాణం మాత్రమే కాదు, అది చరిత్ర, సాహిత్యం మానవ కల్పనా శక్తి సజీవంగా ఉన్న ఒక ఆలయం లాంటిది. ఒకప్పుడు ఆవిరి రైళ్లు నడిచిన విక్టోరియన్‌ రైల్వే స్టేషన్‌ ప్రాంగణంలో నెలకొల్పబడిన ఈ కేంద్రం, దశాబ్దాలుగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా పుస్తక ప్రియులను, పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తోంది. పుస్తకాలను చదవాలనే ఇచ్ఛను, వెచ్చని మంటల పక్కన కూర్చుని పేజీలు తిరగేయాలనే సౌఖ్యాన్ని అందించే ఈ సాహిత్య శ్రేయోభిలాషుల కేంద్రం, స్థానికుల దష్టిలో ‘సెకండ్‌ హ్యాండ్‌ బుక్‌షాప్స్‌కి బ్రిటీష్‌ లైబ్రరీ’ గా కొనియాడబడుతోంది.
చారిత్రక నేపధ్యానికి వస్తే విక్టోరియన్‌ రైల్వే స్టేషన్‌ బార్టర్‌ బుక్స్‌కు ఆతిథ్యమిస్తున్న భవనం. అది అద్భుతమైన నిర్మాణ కళాఖండం. ఇంగ్లాండ్‌లోని ఆల్న్విక్లో ఉన్న ఈ విక్టోరియన్‌ రైల్వే స్టేషన్‌ను 1887లో ప్రముఖ ఆర్కిటెక్ట్‌ విలియం బెల్‌ అత్యంత వైభవంగా రూపొందించారు. ఆల్న్‌విక్‌ డ్యూక్‌ల వాస్తు ప్రాధాన్యం కారణంగా ఇది అప్పటి రైల్వే స్టేషన్ల కంటే మరింత ప్రత్యేకంగా, అలంకరణతో నిర్మించబడింది. దశాబ్దాల పాటు ఈ స్టేషన్‌ నుంచి ఆవిరి రైళ్లు నడిచాయి. అయితే, బ్రిటన్‌లో 1968లో రైల్వే మార్గాల కట్‌బ్యాక్‌ల (దీవవషష్ట్రఱఅస్త్ర Aఞవ) కారణంగా ఈ స్టేషన్‌తో సహా అనేక లైన్లు మూతపడ్డాయి. శతాబ్దం చివరి నాటికి నిరుపయోగంగా మారిన ఈ చారిత్రక కట్టడం, శిథిలావస్థకు చేరుకుంది.
స్టువార్ట్‌ మేరీ మేన్లీల ఆలోచన :
1990ల ప్రారంభంలో, ఈ పాత రైల్వే స్టేషన్‌కు తిరిగి ప్రాణం పోసిన ఘనత స్టువార్ట్‌ మేన్లీ, ఆయన భార్య మేరీ మేన్లీలకు దక్కుతుంది. అమెరికాలోని టెన్నెస్సీ రాష్ట్రానికి చెందిన కళా చరిత్ర ఉపాధ్యాయురాలైన మేరీ మేన్లీ, అప్పటికే న్యూయార్క్‌ సిటీలోని పుస్తక దుకాణాల్లో పనిచేసిన అనుభవం ఉంది. 1990 దశకంలో ఈ దంపతులు ఆర్థిక ఇబ్బందుల్లో మునిగినప్పుడు, మేరీకి ఒక వినూత్న వ్యాపార ఆలోచన తట్టింది. పుస్తక మార్పిడి కేంద్రంగా ‘బార్టర్‌ బుక్స్‌’ను స్థాపించడం.
ఆమె భర్త స్టువార్ట్‌ అప్పటికే రైల్వే స్టేషన్‌ ప్రాంగణంలో చిన్న మోడల్‌ రైల్వే ఉత్పత్తి కర్మాగారం నడుపుతున్నాడు. కానీ, 1990లలో పిల్లలు రైల్వే బొమ్మల కన్నా వీడియో గేమ్స్‌ వైపు ఆకర్షితులు కావడంతో ఆ వ్యాపారం దెబ్బతింది. మేరీ ఆలోచనను విని, మంత్రముగ్ధుడైన స్టువార్ట్‌ తన కర్మాగారం ముందు గదిలోనే బుక్‌షాప్‌ ప్రారంభించమని సూచించాడు. అలా 1991లో, ఈ ఇద్దరి భాగస్వామ్యంలో, విక్టోరియన్‌ స్టేషన్‌ పునరుద్ధరణ, బార్టర్‌ బుక్స్‌ ప్రయాణం ప్రారంభమైంది.
మార్పిడి విధానం ప్రత్యేకత
కస్టమర్‌లు తమ పాత పుస్తకాలను దుకాణానికి తీసుకువచ్చి, వాటికి బదులుగా క్రెడిట్‌ తీసుకుంటారు. ఈ క్రెడిట్‌ను ఉపయోగించి వారు దుకాణంలోని వేలాది సెకండ్‌హ్యాండ్‌ పుస్తకాలను కొనుగోలు చేయవచ్చు. ఈ పద్ధతి త్వరగా ప్రజాదరణ పొందింది. ప్రజలు తమ పాత పుస్తకాలకు కొత్త జీవితాన్ని ఇవ్వడం, తక్కువ ధరలో కొత్త సాహిత్య ప్రపంచంలోకి అడుగుపెట్టడం ఈ విధానంలో సాధ్యమైంది. అరుదైన, మొదటి ముద్రణ పుస్తకాలకు యజమానులు విలువైన ధర చెల్లించి, వేలం పద్ధతుల ద్వారా సాహిత్య సంపదను సేకరించడం కొనసాగించారు.
మొదట ఒక చిన్న గదిలో మొదలైన ఈ దుకాణం, దంపతుల నిరంతర కషి ఫలితంగా, 32,000 చదరపు అడుగుల భవనంలో సుమారు 9,000 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణంలోకి విస్తరించింది. ప్రస్తుతం, బార్టర్‌ బుక్స్‌లో సుమారు 3,50,000 పుస్తకాలు ఉన్నాయి. ఈ సంఖ్య కారణంగానే ఇది యూరప్‌లో అతి పెద్ద సెకండ్‌హ్యాండ్‌ పుస్తక దుకాణంగా గుర్తింపు పొందింది. స్టేషన్‌లోని ప్రతి అంగుళం ప్రాణం పోసుకుంటూ పుస్తకాలతో నిండిపోయింది.
బార్టర్‌ బుక్స్‌ను కేవలం పుస్తకాలతో నిండిన గోదాముగా భావించలేం. అది అద్భుతమైన వాతావరణాన్ని, అలంకరణలను, నిర్మాణ శైలిని మేళవించిన ఒక సాహిత్య ఉద్యానవనం.
మోడల్‌ రైల్వే నిర్మాణం:
దుకాణం ఏడు గదులుగా విస్తరించి ఉంది. ముఖ్యంగా ప్రధాన గదిలో, గోడల ఎత్తులో నడిచే చిన్న మోడల్‌ రైల్వే పిల్లలను, పెద్దలను ఆకర్షిస్తుంది. పాత టికెట్‌ కౌంటర్‌ గదిలో ఇప్పుడు పిల్లల పఠన విభాగం ఉంది, ఇక్కడ పాత రైల్వే కావలిదారుల చిత్రం ఇంకా గోడలపై కనిపిస్తుంది.
గోడచిత్రాలు (మురాల్స్‌): సాహిత్య మేధావులకు అంకితమైన ‘ఫేమస్‌ రైటర్స్‌’ మురాల్‌లో చార్లెట్‌ బ్రోంటే వంటి ప్రముఖ రచయితల చిత్రాలు కనిపిస్తాయి. పుస్తక ప్రియులను సాహిత్య ప్రపంచంలోకి ఆహ్వానిస్తాయి.
వెచ్చని వాతావరణం: చల్లని ఇంగ్లాండ్‌ వాతావరణంలో, దుకాణంలో ఏర్పాటు చేసిన పాత ఫైర్‌ప్లేస్‌లో వేడెక్కిన నిప్పుల పక్కన కూర్చోవడానికి ఉన్న సీట్లు పుస్తక పఠనానికి సౌకర్యవంతమైన, ఆత్మీయమైన అనుభూతిని అందిస్తాయి. పాత అలంకార వస్తువులు విక్టోరియన్‌ శకపు రైల్వే స్టేషన్‌ వాతావరణాన్ని గుర్తు చేస్తాయి.
స్టేషన్‌ బఫే: గతంలో మహిళలు, పురుషుల కోసం వేర్వేరుగా విశ్రాంతి గదులు ఇప్పుడు ‘స్టేషన్‌ బఫే’ అనే తినుబండార కేంద్రంగా మారాయి. 2008లో యాదచ్ఛికంగా దొరికిన పాత బాయిలర్‌ గదిలో, ఒక మారుమూల ఫెర్న్‌ సహజ కాంతితో కనిపించడంతో, మేరీ ఆ గదిని కాఫీ, టీ, స్కోన్లను అందించే కేఫ్‌గా మార్చి, సహజ వాతావరణాన్ని నిలబెట్టింది.
కీప్‌ కాం అండ్‌ క్యారీ ఆన్‌ పోస్టర్‌: బార్టర్‌ బుక్స్‌కు అంతర్జాతీయ ఖ్యాతి తెచ్చిపెట్టిన మరో ప్రతీకాత్మక స్మతి ‘కీప్‌ కాం అండ్‌ క్యారీ ఆన్‌’ (ఖవవజూ జaశ్రీఎ aఅస జaతీతీy ఉఅ) పోస్టర్‌. రెండవ ప్రపంచయుద్ధ కాలంలో బ్రిటీష్‌ ప్రభుత్వం ప్రజల్లో మనోధైర్యాన్ని నింపడానికి రూపొందించిన ఈ ప్రసిద్ధ నినాద పోస్టర్‌ 2000 సంవత్సరంలో దుకాణ యజమానులు వేలంలో అమ్మిన పుస్తకాల పెట్టెలో అనుకోకుండా కనిపించింది. ఈ పోస్టర్‌ ప్రపంచ సంస్కతిలో భాగమైంది. బార్టర్‌ బుక్స్‌ చరిత్రలో చిరస్మరణీయమైన స్థానాన్ని సంపాదించుకుంది.
అంతర్జాతీయ గుర్తింపు, భవిష్యత్‌ ప్రణాళికలు: బార్టర్‌ బుక్స్‌ అద్భుతమైన రూపకల్పన, వాస్తుశిల్పం, అద్భుతమైన వాతావరణాన్ని గుర్తిస్తూ, 2025లో ‘1000 లైబ్రరీస్‌ అవార్డ్స్‌’లో ప్రపంచంలోనే అత్యంత అందమైన బుక్‌స్టోర్స్‌ జాబితాలో ఇది ఎంపికయింది. మే-జూలై నెలల మధ్య ప్రపంచవ్యాప్తంగా 2,00,000 కంటే ఎక్కువ మంది పుస్తకాభిమానులు ఓట్లు వేసి ఈ గుర్తింపును అందించారు.
ముప్ఫై ఏళ్లకు పైగా సుదీర్ఘ ప్రయాణం తర్వాత కూడా స్టువార్ట్‌, మేరీ మేన్లీలు తమ కలైన ‘పర్ఫెక్ట్‌ బుక్‌షాప్‌’ నిర్మాణానికి కట్టుబడి ఉన్నారు. దుకాణం నుండి వచ్చే లాభాల్లో ఎక్కువ భాగం 135 ఏళ్ళ ప్రాచీన భవనం సంరక్షణకు మౌలిక వసతుల అభివద్ధికి వినియోగిస్తున్నారు.
మేరీ కల:
భవిష్యత్తులో మేరీ మొత్తం పైకప్పును గ్లాస్‌తో పునర్నిర్మించి, సహజ కాంతిని తిరిగి స్టేషన్‌లోకి తీసుకురావాలనుకుంటోంది.
స్టువార్ట్‌ కల:
ఇక స్టువార్ట్‌, పాత రైల్వే వ్యవస్థపై తన మక్కువను కొనసాగిస్తూ, ఆల్న్‌విక్‌ పట్టణాన్ని పాత రైల్వే మార్గంతో మళ్లీ కలిపేందుకు ‘అల్న్‌ వ్యాలీ రైల్వే ప్రాజెక్ట్‌’ ద్వారా పాత రైల్వే లైన్‌ను తిరిగి నడపాలనే తన కలను సాకారం చేయాలనుకుంటున్నాడు.
బార్టర్‌ బుక్స్‌, పాత పుస్తకాల మార్పిడి ద్వారా పాఠకులకు కొత్త లోకాల్లోకి తీసుకెళ్లే జ్ఞానాన్ని అందిస్తోంది. సెకండ్‌హ్యాండ్‌ పుస్తకాల ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెబుతూ, అవి చదివే అలవాట్లను మెరుగుపరచడానికి, విస్తత జ్ఞానాన్ని అందించడానికి ఎలా దోహదపడతాయో ఈ దుకాణం నిరూపిస్తోంది. ఇది కేవలం పుస్తక దుకాణం కాదు, సాహిత్యం, చరిత్ర, ఆత్మీయత కలిసిన ఒక ప్రేరణాత్మక స్థల. చుట్టూ చలి వాతావరణంలో ఫైర్‌ప్లేస్‌ పక్కన కూర్చుని పేజీలు తిప్పుకుంటూ పాఠకులు సమయాన్ని మరచిపోయే ఒక అద్భుతమైన ప్రపంచం.
- డా|| రవికుమార్‌ చేగొని, 9866928327
