కొన్ని దేశాలలో 5 నుంచి 14 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సున్నవారిని, ఇంకొన్ని దేశాలలో 5 నుంచి 18 సంత్సరాల మధ్యలో ఉన్న వారిని బాల కార్మికులుగా గుర్తిస్తున్నారు. బాల్యాన్ని నాశనం చేసే రీతిలో బాలల శారీరక, మానసిక అభివృద్ధికి ఆటంకమై వారికి కనీస అక్షరాస్యతను, వినోదాన్ని కూడా పొందే అవకాశాన్ని ఇవ్వనిస్థితిని బాలకార్మిక వ్యవస్థగా చెప్పొచ్చు. ఈ వ్యవస్థలో ఉండే వారిని బాల కార్మికులుగా పిలుస్తారు. శ్రమకు బలైపోతున్న వీరి జీవితాలు మనం సాధించిన అభివృద్ధిని ప్రశ్నిస్తున్నాయి. అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ నివేదిక ప్రకారం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా కోవిడ్‌ -19కి ముందు 160 మిలియన్ల మంది ఉన్నారు. ఇందులో 63మిలియన్ల మంది బాలికలు, 97మిలియన్ల మంది బాలురు ఉన్నారు. ఇందులో ఎక్కువగా 70శాతం వ్యవసాయ రంగంలో, 20శాతం సేవారంగం లోనూ, 10శాతం ఇతర పరిశ్రమలలో పనిచేస్తున్నారు. గ్రామీణ ప్రాంతాలలో బాల కార్మికుల ప్రాబల్యం పట్టణ ప్రాంతాల్లో కంటే మూడు రెట్లు ఎక్కువ. అత్యధికంగా సబ్‌ సహారాన్‌ ఆఫ్రికా ప్రాంతంలో 86.6మిలియన్ల మంది ఉన్నారు. కోవిడ్‌ 19 వలన అదనపు ఆర్థిక అవసరాలు, పాఠశాలల మూసివేతలు, పెద్దలలో ఉద్యోగం కోల్పోవడం, ఆదాయ నష్టాలు, తల్లిదండ్రుల్లో ఒక్కరుగాని లేదా ఇద్దరూ మరణించడం వలన 2022 సంవత్సరం ముగింపున మరో 8.9 మిలియన్ల మంది కొత్తగా బాలకార్మికులు పెరుగుతారని అంచనా వేసింది. వీరిపై దృష్టి పెట్టకపోతే వీరి సంఖ్య మరింత పెరగొచ్చని తెలిపింది.
బాల కార్మికులు ప్రపంచంలోని అంత్యంత పేద దేశాలలో నలుగురిలో ఒకరున్నారు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఈ బాలకార్మికుల సమస్య తొలినాళ్లలో అంటే 16, 17వ శతాబ్దాలలో తమ పిల్లలను విక్రయించేవారితో ప్రారంభమైంది. కొనుగోలు చేసిన వారు తమ ఇళ్లల్లో పనులు చేయించుకునేవారు. పారిశ్రామిక విప్లవం మొదలైన తరువాత బాలకార్మికులు ఎక్కువయ్యారు. కారణం తక్కువ వేతనంతో ఎక్కువ పనిని పిల్లలతో పరిశ్రమ యజమానులు చేయించుకునేవారు. ఇప్పుడు ఎక్కువగా వ్యవసాయ రంగం, గృహ సంబంధ పనులు, బాణాసంచా, వస్త్రాలు, గనులు, మైనింగ్‌, బొమ్మల తయారీ, గొడుగులు తయారీలోనూ, వార్తా పత్రికలు ఇంటింటికీ అందించడంలోనూ బాల కార్మికులు ఎక్కువగా ఉన్నారు.ఇంకా వ్యవసాయం, పాడి, మత్స్య, అటవీ రంగాలలో, రిటైల్‌గా వస్తువులు అమ్మడం లోనూ, రెస్టారెంట్‌లలోనూ, వస్తువులు లోడింగ్‌, చెత్తను తీయడం, బూట్లు పాలిష్‌ చేయడం, అసంఘటిత రంగాల లోనూ, కొన్నిరకాల యంత్రాలు ఆపరేటింగ్‌ చేయడంలో, ఉప్పు పరిశ్రమ, అద్దాల తయారీ పరిశ్రమలోనూ, ఎక్కువ మంది బాలకార్మికులు కనిపిస్తున్నారు. తరువాత కాలంలో అన్నిరంగాలలో బాలకార్మికులు పెరుగుతూ వచ్చారు. కుటుంబంలో ఎక్కువ మంది సంపాదించే స్థితిలో లేకపోవడం, పెద్ద కుటుంబాలు, చిన్నప్పుడే తల్లిదండ్రులు మరణించడం, ఏదో సమస్యలతో రోడ్ల మీద పిల్లలను వదిలివేయడం, తప్పిపోయిన పిల్లలు, తల్లిదండ్రుల నిరక్షరాస్యత, తరచూ పిల్లలతో పనికోసం వలసలు వెళ్ళడం, వ్యవసాయరంగంలో పెద్దలకు సాయంగా పిల్లలను తోడుగా ఉంచుకోవడం మొదలైన కారణాలుగా ఉన్నాయి.
18ఏండ్ల కంటే తక్కువ వయస్సున్న వారికి కొన్ని హక్కులున్నాయి. అన్ని పరిస్థితులలో లింగ, జాతి, మతం, కులం, హోదాలతో సంబంధం లేకుండా అందరికీ విద్యను అందజేయాలి. ఈ విషయంలో అన్ని దేశాలు అందరికీ విద్యావకాశాలు కల్పిస్తున్నాయి. ఇంకా పిల్లలకు వారికి నచ్చిన రంగంలో చడువుకునే హక్కు ఉంది. జీవించే హక్కు, ఆర్థిక సామాజిక, పర్యావరణ, అభివృద్ధి హక్కులున్నాయి. ఇక మనదేశంలో తీసుకుంటే బాల కార్మిక వ్యతిరేక చట్టం 1986లో మన దేశం రూపొందించబడింది. భారత రాజ్యాంగం బాలలకు కొన్ని హక్కులు కల్పించింది. ఆర్టికల్‌ 14లో సమానత్వం హక్కు, ఆర్టికల్‌ 15లో వివక్షతకు వ్యతిరేకంగా ఉండే హక్కు, ఆర్టికల్‌ 21లో వ్యక్తిగత జీవించే హక్కు, ఆర్టికల్‌ 21(ఎ)లో ఆరు సంవత్సరాల నుండి 14ఏండ్లలోపు పిల్లలందరికీ నిర్భంద ఉచిత విద్యను పొందే హక్కు, ఆర్టికల్‌ 23లో శ్రమ దోపిడీ నుండి రక్షించబడే హక్కు, ఆర్టికల్‌ 24లో 14ఏండ్ల వయస్సు లోపు చిన్న పిల్లల చేత పరిశ్రమల్లోనూ, గనులలోనూ, ఇతర ప్రమాదభరిత ఉత్పత్తి ప్రక్రియలలోను పనిచేయించరాదు, ఆర్టికల్‌ 45లో పిల్లలకు ఉచిత నిర్భందవిద్యను అందించడం వంటి హక్కులున్నాయి. వారికి అందజేయడంలో ప్రభుత్వాలు విఫలమైన మాట వాస్తవం.
బాలకార్మికులను గుర్తించకపోతే సరైన పోషకాహారం లేకపోవడం వలన శారీరకం గానూ, మానసికంగానూ, మేధోపరంగానూ, అభివృద్ధి చెందలేరు. త్వరగా అలసిపోవడం వలన అనేక వ్యాధులు గురవుతారు. మారిన కాలానికి అనుగుణంగా విద్య నేర్చకపోవడం వలన పనిచేసే రంగంలో నాణ్యతను కోల్పోయే కారణంగా పనిచేసే రంగం నుండి నెట్టబడి నిరుద్యోగులగా తయారవుతారు. అప్పుడు వీరికి ఉపాధి దొరకక దొంగతనానికి, స్మగ్లర్లుగా, గూండాలుగా, మాఫియా ముఠా సభ్యులుగా తయారయ్యే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. బాలకార్మిక వ్యవస్థను సరైన సమయంలో నిషేధించాలి. ఆయా దేశాలలో వారి చట్టాల ప్రకారం ఉల్లంఘించే వ్యక్తుల మీద, సంస్థల మీద చర్యలు తీసుకోవాలి. వీళ్లకు ప్రత్యేక పాఠశాలలు తెరవాలి. సరైన పోషకాహారం అందేటట్లు చూడాలి. మానసిక వైద్యులచే కౌన్సిలింగ్‌ ఇప్పించాలి. కేవలం ప్రభుత్వాలు మాత్రమే ఈ పనిని చేయలేవు. స్వచ్ఛంద సంస్థలు తల్లిదండ్రులకు బాలకార్మికులు వలన కలిగే ఇబ్బందులను తెలియజేయాలి. ఈ అనాగరిక బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలనకు ప్రతి ఒక్కరూ నడుం బిగించాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉన్నది.
– డిజె మోహనరావు, 9440485824
