మానవ సమాజాన్ని అత్యంత ప్రభావితం చేసే కాలుష్యాల్లో వాయు కాలుష్యం ప్రధానమైనది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రజారోగ్యం, పర్యావరణ వ్యవస్థలు మరియు ఆర్థిక అభివృద్ధిని గణనీయంగా ప్రభావితం చేసే పర్యావరణ సమస్యల్లో వాయుకాలుష్యం ఒకటి. భారత దేశం కూడా ఈ వాయు కాలుష్యం నుండి అనేక తీవ్రమయిన సమస్యలు ఎదుర్కొంటుంది. వేగవంతమైన పారిశ్రామికీకరణ, పట్టణీకరణ, జనాభా పెరుగుదల మరియు పెరిగిన వాహనాల రద్దీ, తయారీ ప్రక్రియలు, శక్తి ఉత్పత్తి మరియు వ్యర్థాల తొలగింపు మొదలుగునవి భారతదేశం ఎదుర్కొంటున్న సంక్లిష్టమైన గాలి నాణ్యత సమస్యలకి ప్రధాన కారణం. రసాయన కర్మాగారాల నుండి విద్యుత్‌ ఉత్పత్తి సౌకర్యాల వరకు, పరిశ్రమలు సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ , నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు అస్థిర కర్బన సమ్మేళనాలు , పార్టిక్యులేట్‌ పదార్థం , భారీ లోహాలు మరియు గ్రీనౌÛస్‌ వాయువులు వంటి కాలుష్య కారకాలను విడుదల చేస్తాయి. ఈ ఉద్గారాలు గాలి నాణ్యతను దిగజార్చడమే కాకుండా సమీపంలోని కమ్యూనిటీలు మరియు కార్మికులకు గణనీయమైన ఆరోగ్య ప్రమాదాలను కూడా కలిగిస్తాయి. ఢిల్లీ, ముంబై, కోల్‌కతా మరియు చెన్నై వంటి నగరాలు పారిశ్రామిక వాయు కాలుష్యం వల్ల ఎక్కువగా ప్రభావితమయ్యాయి, అధిక స్థాయిలో పర్టిక్యులేట్‌ మ్యాటర్‌, సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ మరియు నైట్రోజన్‌ఆక్సైడ్‌లను ఎదుర్కొంటున్నాయి. ఇంకా, అనేక పరిశ్రమలలో సరిపడని నియంత్రణ అమలు, కాలం చెల్లిన సాంకేతికత మరియు తగినంత కాలుష్య నియంత్రణ చర్యలు దేశవ్యాప్తంగా గాలి నాణ్యత అధ్వాన్నంగా మారడానికి దోహదం చేస్తున్నాయి. దేశంలో మిలియన్ల మంది ప్రజలు శ్వాసకోశ వ్యాధులు, హృదయ సంబంధ వ్యాధులు మరియు ఇతర ఆరోగ్య సమస్యలతో బాధపడుతున్నారు. భారత దృష్టాంతంలో వాయు కాలుష్యాన్ని పరిష్కరించడానికి విధానపరమైన జోక్యాలు, సాంకేతిక ఆవిష్కరణలు, ప్రజా అవగాహన ప్రచారాలు మరియు ప్రభుత్వ సంస్థలు, పరిశ్రమలు, పౌర సమాజ సంస్థలు మరియు ప్రజల మధ్య సహకార ప్రయత్నాలను కలిగి ఉండే బహుముఖ విధానం అవసరం. కఠినమైన ఉద్గార ప్రమాణాలు, క్లీనర్‌ ప్రొడక్షన్‌ టెక్నాలజీలలో పెట్టుబడి, పునరుత్పాదక ఇంధన వనరులను ప్రోత్సహించడం మరియు స్థిరమైన పట్టణ ప్రణాళికలు పారిశ్రామిక వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించడానికి మరియు దేశవ్యాప్తంగా గాలి నాణ్యతను మెరుగుపరచడానికి అనుసరించదగ్గ కీలకమైన వ్యూహాలు.
1. ఈ కింది వాటిలో ఏది పట్టణ ప్రాంతాల్లో ఎక్కువగా వాయు కాలుష్యాన్ని కలిగిస్తుంది ?
ఎ) పారిశ్రామిక ఉద్గారాలు బి) వాహన ఉద్గారాలు
సి) వ్యవసాయ కార్యకలాపాల నుండి విడుదలయ్యే ఉద్గారాలు
డి) సహజ వనరుల నుండి విడుదలయ్యే ఉద్గారాలు
2. ఈ కింది వాటిలో ఆమ్ల వర్షానికి ప్రధానంగా కారణమయ్యే కాలుష్య కారకం ఏది?
ఎ) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ బి) నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు
సి) కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌ డి) మీథేన్‌
3. గ్లోబల్‌ వార్మింగ్‌కు దోహదపడే ప్రధాన గ్రీన్‌హౌస్‌ వాయువు ఏది?
ఎ) కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌ బి) మీథేన్‌
సి) నైట్రస్‌ ఆక్సైడ్‌ డి) క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్‌లు
4. స్ట్రాటో ఆవరణలోని ఓజోన్‌ క్షీణతకు కారణమయ్యే కాలుష్య కారకం ఏది?
ఎ) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ బి) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌
సి) క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్‌లు (జఖీజలు) డి) పర్టిక్యులేట్‌ పదార్థం
5. ఈ కింది వాటిలో ఏ ఆరోగ్య సమస్యకి వాయు కాలుష్యంతో సంబంధం లేదు ?
ఎ) శ్వాసకోశ వ్యాధులు బి) కార్డియోవాస్కులర్‌ వ్యాధులు
సి) ఊబకాయం డి) ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్‌
6. పట్టణ ప్రాంతాల్లో అస్థిర కర్బన సమ్మేళనాలు (Vఉజలు) యొక్క ప్రధాన మూలం ఏమిటి?
ఎ) పారిశ్రామిక ఉద్గారాలు బి) సహజ వనరులు
సి) ఆటోమొబైల్స్‌ డి) పవర్‌ ప్లాంట్లు
7. ‘హీట్‌ ఐలాండ్‌ ఎఫెక్ట్‌’కి ప్రధాన కారణం ఏమిటి?
ఎ) వాయు కాలుష్యం బి) అటవీ నిర్మూలన
సి) పట్టణీకరణ డి) వ్యవసాయ కార్యకలాపాలు
8. ఈ కింది వాటిలో దేని నుండి సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ కాలుష్యకాలు విడుదలవుతాయా?
ఎ) ఆటోమొబైల్స్‌ బి) బొగ్గు ఆధారిత విద్యుత్‌ ప్లాంట్లు
సి) సహజ వాయువు దహనం డి) వ్యవసాయ కార్యకలాపాలు
9. ఇండోర్‌ వాయు కాలుష్యానికి కారణమయ్యే రాడాన్‌ వాయువు ఎక్కువగా వేటి నుండి విడుదల అవుతుంది ?
ఎ) పారిశ్రామిక ప్రక్రియలు బి) నిర్మాణ వస్తువులు
సి) పొగాకు పొగ డి) అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనాలు
10. ఈ కింది వాటిలో దేని ద్వారా పాదరసం ఉద్గారాలు వాతావరణంలోకి ఎక్కువగా విడుదల అవుతాయి ?
ఎ) పారిశ్రామిక ప్రక్రియలు బి) ఆటోమొబైల్స్‌
సి) బొగ్గు దహనం డి) వ్యవసాయ కార్యకలాపాలు
11. పొగమంచుని గోధుమ రంగుకు మార్చే కాలుష్య కారకం ఏది?
ఎ) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ బి) నైట్రోజన్‌ డయాక్సైడ్‌
సి) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ డి) ఓజోన్‌
12. సిగరెట్‌ పొగలో అధికంగా ఉండే వాయు కాలుష్యకం ఏది ?
ఎ) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ బి) నైట్రోజన్‌ డయాక్సైడ్‌
సి) లీడ్‌ డి) బెంజీన్‌
13. పరిశ్రమల్లో దహన ప్రక్రియల ద్వారా ఏ కాలుష్య కారకం అధికంగా విడుదలవుతుంది?
ఎ) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ బి) నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు
సి) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌ డి) పర్టిక్యులేట్‌ పదార్థం
14. ఈ కింది వాటిలో ఏ రంగం నుండి అస్థిర కర్బన సమ్మేళనాల (Vఉజలు) ఉద్గారాలు ఎక్కువగా విడుదలవుతాయి?
ఎ) టెక్స్‌టైల్‌ తయారీ బి) వ్యవసాయం
సి) నిర్మాణం డి) మైనింగ్‌
15. లోహా శుద్ధి కర్మాగారాల నుండి విడుదలయ్యే కాలుష్యకారకం ఏది ?
ఎ) హైడ్రోకార్బన్లు బి) లెడ్‌
సి) రాడాన్‌ వాయువు డి) మెర్క్యూరీ
16. ఈ కింది వాటిలో హైడ్రోజన్‌ సల్ఫైడ్‌ను అధికంగా విడుదల చేసే పరిశ్రమ ఏది?
ఎ) టెక్స్‌టైల్‌ తయారీ బి) పెట్రోలియం శుద్ధి
సి) ఫార్మాస్యూటికల్‌ తయారీ డి) ఫుడ్‌ ప్రాసెసింగ్‌
17. సిమెంట్‌ బట్టీల నుండి సాధారణంగా విడుదలయ్యే కాలుష్యం ఏది?
ఎ) నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు బి) కార్బన్‌ డయాక్సైడ్‌
సి) లెడ్‌ డి) హైడ్రోకార్బన్లు
18. కాడ్మియం మరియు క్రోమియం వంటి భారీ లోహ ఉద్గారాల ఏ పారిశ్రామిక కార్యకలాపాలు వల్ల విదుదలవుతాయి?
ఎ) ఎలక్ట్రానిక్స్‌ తయారీ బి) గాజు ఉత్పత్తి
సి) మైనింగ్‌ మరియు స్మెల్టింగ్‌ డి) ఆటోమోటివ్‌ తయారీ
19. చమురు మరియు గ్యాస్‌ వెలికితీత కార్యకలాపాల వల్ల వాతావరణంలోకి విడుదలయ్యే కాలుష్యకం ఏది?
ఎ) బెంజీన్‌ బి) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌
సి) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ డి) ఓజోన్‌
20. ఈ కింది వాటిలో ఏ కాలుష్యకం బొగ్గు ఆధారిత విద్యుత్‌ ప్లాంట్ల నుండి ఎక్కువగా వెలువడుతుంది ?
ఎ) నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు బి) లీడ్‌
సి) హైడ్రోకార్బన్లు డి) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌
21. వైద్య రంగం నుండి విడుదలయ్యే వ్యర్థాలను కాల్చడం వల్ల సాధారణంగా విడుదలయ్యే కాలుష్యకం ఏది?
ఎ) డయాక్సిన్లు బి) క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్‌లు (జఖీజలు)
సి) నైట్రోజన్‌ ఆక్సైడ్లు డి) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌
22. కింది వాటిలో దేని నుండి హెక్సావాలెంట్‌ క్రోమియం కలుషితాలు ఎక్కువగా విడుదలవుతాయి?
ఎ) టెక్స్‌టైల్‌ డైయింగ్‌ బి) మెటల్‌ ప్లేటింగ్‌
సి) సెమీకండక్టర్‌ తయారీ డి) సిమెంట్‌ ఉత్పత్తి
23. బొగ్గు గ్యాసిఫికేషన్‌ ప్లాంట్ల నుండి సాధారణంగా విడుదలయ్యే కాలుష్యకం ఏది?
ఎ) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ బి) హైడ్రోజన్‌ సల్ఫైడ్‌
సి) బెంజీన్‌ డి) మీథేన్‌
24. కింది వాటిలో టోలున్‌ ఉద్గారాలను గణనీయంగా విడుదల చేసే పరిశ్రమ ఏది?
ఎ) మెటల్‌ వర్కింగ్‌ బి) పెట్రోలియం శుద్ధి
సి) సిమెంట్‌ ఉత్పత్తి డి) సెమీకండక్టర్‌ తయారీ
25. ఈ కింది వాటిలో ఏ కాలుష్యకం డ్రై క్లీనింగ్‌ కార్యకలాపాల నుండి అధికంగా విడుదలవుతుంది ?
ఎ) క్లోరోఫ్లోరో కార్బన్‌లు (జఖీజలు) బి) సల్ఫర్‌ డయాక్సైడ్‌
సి) కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ డి) పెర్క్లోరెథిలిన్‌
సమాధానాలు
1. బి 2. బి 3. ఎ 4. సి 5. సి
6. సి 7. సి 8. బి 9. బి 10. సి
11. బి 12. ఎ 13. బి 14. ఎ 15. బి
16. బి 17. ఎ 18. సి 19. ఎ 20. డి
21. ఎ 22. బి 23. డి 24. బి 25. డి
డాక్టర్‌ కె. శశిధర్‌
పర్యావరణ నిపుణులు
94919 91918
